Lisanslı depoculuk tarım kadar önemlidir
İnsanlık tarihinin en eski kuruluşlarından olan ticari mal borsalarını ve lisanslı depoları anlatmak için önce nereden ve nasıl ortaya çıktığını hatırlatmakta fayda var:
Borsalar, yoğun mal değiş tokuşu yapılan noktalardan, pazar yerlerinden ve ticaret pazarlarından meydana gelmiştir. Tarihte ilk borsa, bu coğrafyada Kütahya Çavdarhisar’da MS II. Yüzyılın sonlarında kurulmuştur. Kuruluş amacı ise yine çok tanıdık bir sebep olan enflasyonla mücadeledir. Tarihte bilinen ve fiyat dökümü bulunan ilk borsa, Roma İmparatorluğu döneminde, Macellum olarak bilinen gıda pazarında, Aizanoi’nin taş blokları arasında, Roma İmparatoru Dioeletianus’un emriyle hayata geçmiştir.
Zaman içinde borsacılık günümüzdeki sisteme evirilmiş, “Borsa” kavramı ise ilk kez 1409’da Brugge’de orada ortaya çıkmıştır. Ülkemizde faaliyet gösteren borsaların önemli bir kısmının temelleri Osmanlı’nın son dönemlerine kadar uzanmaktadır. Türkiye’de bugün yapılan borsacılık faaliyetleri, gelişmiş ülkelerde bile parmakla gösterilecek modern borsacılık seviyesindedir.
Dünyanın neresinde olursa olsun borsa ve borsacılık faaliyetleri bir ihtiyaç sonucu ortaya çıkmıştır. Bu; ürününü gerçek değerinde satabilme ihtiyacıdır. Üreticiler, bir sene boyunca çaba harcayarak yetiştirdiği ürünleri, yok pahasına satılmasını önlemek için ticaret borsası sistemini oluşturmuştur.
Zaman içinde, bu sistem yeni bir ihtiyaca evirilmiştir. Üreticiler, ürünlerinin hasat döneminde çok ucuz, iki hasat döneminin ortasında en pahalı, daha sonra giderek ucuzladığını fark etmiştir. İnsanların bu ürünleri, uygun saklama koşullarında ürünün en çok para edeceği zamana kadar saklamak istemesi de lisanslı depoculuk sisteminin hayata geçmesine sebep olmuştur. Borsacılık ve lisanslı depoculuk faaliyetlerinin iç içe geçmesinin sebebi de budur.
Borsacılık faaliyetlerinin ve Lisanslı depoculuğun en özet tarihçesi böyledir. İhtiyaç olmayan sistemler zaman içerisinde yok olurken, borsacılık ve lisanslı depoculuk gibi ihtiyaçtan ortaya çıkan sistemler zaman içerisinde gelişerek, daha faydalı olabilecekleri duruma evrilmektedir.
Lisanslı depoculuk sistemi, ülkemizde çok eski değildir. Halen gelişim aşamasındadır. Buna rağmen teknolojinin ilerlemesi ve internet kullanımının yaygınlaşmasıyla birlikte, üretici ve tüccar sanal ortamda bir araya gelerek, akıllı telefonları ya da bilgisayarları yardımıyla ticaret yapabilmektedir.
Türkiye Ürün İhtisas Borsası’na (TÜRİB) kayıtlı tüccarlar, Türkiye’nin neresinde olursa olsun lisanslı depolara emanet edilen bir ürünün kalitesi, cinsi, nem oranı, toz oranı ve bunun gibi tüm faktörleriyle birlikte inceleyip, ürün için teklif verebilmektedir. Üretici ise verilen en yüksek teklife göre ürünü satmaya veya biraz daha beklemeye karar verebilmektedir. Bu sayede arz ve talep en doğru noktada birleşmiş olmaktadır.
Ne kadar çok tüccar ve üretici sisteme dahil olursa, lisanslı depoculuk mekanizması da o kadar verimli ve doğru çalışmaktadır.
Sistem hem üretici hem tüccar hem de ülke açısından birçok fayda sağlamaktadır:
Üretici ve tüccar açısından faydaları:
-Arz fazlasıyla alım fiyatlarının düştüğü dönemde çiftçiye alternatif sağlayıp, ürününü değerine gelince satma imkânı sağlamaktadır.
-Ürün; Devlet tarafından sağlanan stopaj, kira, analiz ve nakliye desteğiyle birçok giderden muaf tutulmaktadır.
-Ürünün kalitesi, türü, miktarı açısından güvence sağlamaktadır.
- TÜRİB sayesinde ürün, Türkiye’nin dört bir yanındaki alıcıyla buluşarak, doğru rekabet ortamı sağlamaktadır.
-Devlet çiftçiye sübvanse kredi ve faizsiz nakit para vererek, çiftçinin acil ihtiyaçlarını karşılamasını sağlamaktadır. Bu sayede çiftçi tohum, gübre gibi giderleri için ürününü düşük fiyattan satmak zorunda kalmamaktadır.
-Ürün sigortalı olduğu için çiftçinin riski sıfıra yakın olmaktadır.
Ülke açısından faydaları:
-Tarım ürünleri kayıt altına alınarak ekonomiye kazandırılmaktadır.
-Uygun saklama koşullarında tutulan ürün, çürüme, bozulma, küf gibi çevresel faktörlerden etkilenmeden, optimum saklama koşullarında bekletilmektedir. Böylece ürün ziyan olmamaktadır.
-Gıda güvenliği ve ürün sınıflandırması, uzman ekipler tarafından gerçekleştirilmektedir. Bu sayede halka sağlıklı ürün sağlanmaktadır.
Ben bir kez daha dergimiz aracılığıyla, tüm çiftçi ve tüccarlarımızı lisanslı depolardan faydalanmaya davet ediyorum. Sistem yeni ve alışık olmadığımız bir sistem. Buna karşılık; ne kadar rağbet görürse o kadar doğru çalışacak ve avantaj sağlayacaktır.
***
Yazımı tamamlamadan önce bir konuda daha görüşlerimi paylaşmak istiyorum. Son günlerde meydana gelen ve hepimizi derinden üzen bir konu;
Ormanlarımız yandı. Ormanlarımızla birlikte içimiz de yandı. Yüreğimiz dağlandı. Bu makalenin kaleme alındığı tarih itibarıyla 53 ilimizde 270 yangın çıktı. Çok büyük bir bölümü kontrol altına alınmış olsa da devam eden yangınlar vardı. Bu yangınlar, iklim değişikliğine bağlı kuraklığın ve rüzgârın etkisiyle önüne geçilemez bir hal aldı. Başta özverili itfaiye çalışanlarımız olmak üzere, gönüllü vatandaşlarımız ve bölge halkının tüm çabalarına rağmen kayıplarımız çok büyük oldu.
Yaşadığımız zor günleri bir an önce atlatıp, tahrip olan ormanlarımızı hemen restore etmek amacıyla, TOBB Başkanımız Sayın Rifat Hisarcıklıoğlu, önce yanan ormanlarımız için 5 milyon lira maddi destek daha sonra ise “Her üye için 1 fidan” kampanyası dahilinde 1,5 milyon fidan bağışında bulunulacağını duyurdu. Son olarak, TOBB bünyesinde başlatılan maddi destek kampanyasıyla tüm oda/ borsa ve üyelerimize çağrı yapıldı. Biz de ATB olarak, bu kampanyaya imkanlarımız dahilinde 350 bin lira destekte bulunduk. Dileriz ihtiyacı olan yurttaşlarımıza hayrı dokunur.
En önemlisi; bu yangınları söndürmek için gece gündüz çaba sarf eden gönüllü vatandaşlarımıza ve görevli olarak çalışan ekiplerimize yürekten teşekkür ediyoruz.
Mücadelede yaralanan vatandaşlarımıza acil şifalar, yangında zarar gören mağdurlarımıza geçmiş olsun, hayatını kaybeden vatandaşlarımıza Allah’tan rahmet diliyoruz.
